Ξ|Ξ   GƯƠNG SÁNG ::. NHÂN TÀI LƯU TỘC.
Đăng ngày 6/1/2012
E-mail     Bản in

LƯU QUANG HÀ : Nhà viết kịch với trái tim lửa cháy…
BBT LUUTOC.VN : Nhà Biên kịch Lưu Quang Hà sinh năm 1927 quê quán gốc ở xã Nam Xá,huyện Nam Trực,TP Nam Định.Ông từ trần vào ngày 22/7/2008 hưởng thọ 81 tuổi.BBT chúng tôi trích đăng giới thiệu lại bài báo : “Lưu Quang Hà : Nhà viết kịch với trái tim lửa cháy” của Nghệ sĩ ưu tú Vũ Hà viết, do Lưu Quang Sơn (TP Hải Phòng) sưu tầm.


Lưu Quang Hà
 
Năm 17 tuổi chàng trai đất mỏ Quảng Ninh, Lưu Quang Hà đã có mặt trong đoàn quân Vệ quốc, đi khắp các chiến trường Đông Bắc, Khu Ba, rồi được sung vào đại đoàn Quân Tiên phong lên chiến trường Tây Bắc, trực tiếp làm công tác hậu cần phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ.
 
Chính ở chiến trường lịch sử này anh đã tận mắt chứng kiến những kỳ tích của tướng lĩnh và bộ đội ta trong suốt 55 ngày đêm chiến đấu và chiến thắng kẻ thù.Đồng thời, cũng biết đằng sau những chiến công đó, có nhiều chuyện đau lòng mà sau này với tư cách là người cầm bút, Lưu Quang Hà đã phản ánh chân thực và dũng cảm trong những kịch phẩm của mình.
 
Sau ngày hòa bình lập lại trên miền Bắc, ông làm giảng viên triết học Trường sĩ quan Hậu cần (nay là Học viện Hậu cần).Năm 1976 ông đảm trách cương vị hiệu trưởng trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội.
 
Rời giảng đường, nhà giáo Lưu Quang Hà chuyển sang làm chuyên viên cao cấp Liên minh Thủ công – Mỹ nghệ Việt Nam cho tới khi nghỉ hưu. Dù ở bất cứ vị trí nào, mọi người vẫn kính trọng và yêu quý gọi người đảng viên trung kiên, cựu trung tá Quân đội Nhân dân Việt Nam Lưu Quang Hà bằng cái tên trìu mến : Người chiến sĩ ấy !
 
Gương mặt quắc thước,giọng nói lúc nào cũng sôi sục nhưng ánh mắt lại đau đáu, trầm tư, chứa chất bao nỗi niềm. Rất khó gần ông khi anh hay “ca cải lương” về đời sống hoặc tuôn ra những “lời có cánh” tô vẽ hiện thực. Ông chỉ thích đối thoại vứi những người có chính kiến, nhất là những ai thích “đốt lửa” giống ông. Nếu anh không đốt lửa !
 
Ông đã hào hứng đọc cho tôi nghe không dưới  ba lần thi phẩm giàu sức sống của nhà thơ Nadim Hitmet.Và thật sự từ ngày “xông” vào kịch trường, trái tim luôn rực  sáng của ông đã tỏa nóng từng trang bản thảo. Dường như không bám sát thời sự, nhưng tác phẩm của ông đều thấm đẫm tinh thần thời đại. Hình tượng, phải nói là thần tượng trong những kịch phẩm của Lưu Quang Hà là những anh hùng dân tộc.
 
Vở kịch năm màn viết về Nguyễn Huệ - Quang Trung “Người anh hùng áo vải” với cảm hứng chủ đạo : Một ngọn cờ hồng vào Nam ra Bắc, xuất quỷ nhập thần. Áo vải chân đất, vì dân diệt giặc, trừ gian. Đánh nhanh, thắng nhanh một trận đập tan quân địch. Trăm trận trăm thắng, trên đời có một không hai ! Tôn vinh tính kiêu dũng oai hùng nhưng cũng vô cùng nhân ái của người Việt ta.
 
Âm hưởng này lại hừng lên trong vở kịch lịch sử “Trần Hưng Đạo – ba lần đại thắng quân Nguyên Mông” Kịch phẩm “Đêm cuối cùng của Nguyễn Trãi” không hề bi lụy bởi thảm họa vụ án Lệ Chi Viên mà vằng vặc nhân cách cao khiết của Ức Trai : “Thấy việc trái không ngăn, là bất nhân; thấy việc phải mà không làm là bất nghĩa; việc nhân nghĩa mà không làm thì cương thường đổ nát.Đạo lý bị dày xéo, nhân tâm ly tán, ắt dẫn tới bại vong”. Đấy là lời trăn trối hào sảng trong đêm cuối cùng của danh nhân văn hóa nước Việt, tên tuổi sáng mãi ngàn thu…
 
Đặc biệt Lưu Quang Hà dành nhiều thời gian,tâm lực viết những tác phẩm có hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh.Tác phẩm đầu tiên viết cho sân khấu và điện ảnh là “Đêm diễn “Rồng tre” ở Paris” Năm 1923 Nguyễn Ái Quốc ở Paris trên hành trình tìm đường cứu nước, đã viết vở kịch “Rồng tre” để vạch mặt bọn đế quốc và phong kiến  nhân dịp ông vua bù nhìn Khải Định sang Pháp.Viết xong bị cấm, sau đó được Câu lạc bộ ngoại ô Paris diễn trong một ngày đông giá lạnh.Vở kịch do các đồng chí hoạt động cách mạng người Âu, người Phi, cả chiến sĩ người Pháp biểu diễn, đã thành sự kiện chính trị ở thủ đô nước Pháp bấy giờ. Qua đó càng thấm thía thêm vì sao Bác Hồ của Việt Nam, còn là Bác Hồ của Châu Phi nóng bỏng, của Châu Mỹ sôi sục đấu tranh, của Châu Á, Châu Âu bừng bừng khí thế cách mạng…
 
Vì sao thế giới nặng ân tình/Nhớ mãi tên người – Hồ Chí Minh/Như một niềm tin,như dũng khí/Như lòng nhân nghĩa, đức hy sinh…Kịch bản này của Lưu Quang Hà đã được dàn dựng, phát nhiều buổi trên sóng Phát thanh,Truyền hình trung ương…
 
 Nhà Biên kịch LƯU QUANG HÀ

Chúng tôi muốn đề cập tới hai vở kịch có hình tượng Bác Hồ của cây bút giàu tính chiến đấu này, chưa được đưa lên sân khấu : “Sự vĩ đại của vĩ đại” và vở  “Người thầy của danh tướng” Kịch bản dài 18 cảnh “Người thầy của danh tướng” miêu tả chân thực tài ba vô song của tướng lãnh và quân đội ta trong chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử, đánh bại ý chí xâm lược của thực dân hiếu chiến. Chiến thắng của ta khiến ngay người ở phía bên kia cũng phải ngưỡng mộ, nhất là mưu lược tài tình của vị tướng Tổng tư lệnh dưới sự chỉ đạo sáng suốt của Đảng và Hồ Chủ tịch – người Thầy của danh tướng.Tác phẩm “Sự vĩ đại của vĩ đại” phê phán bệnh quan liêu…
 
Lời của Bác trong kịch : “Quan liêu là bệnh của Đảng cầm quyền, chỉ ngồi bàn giấy mà ra chỉ thị, nghị quyết, chế độ chính sách, không sát người, sát việc, khác nào người có mắt như mù, có tai như điếc, có chủ trương chính sách đúng mà không biết nắm lấy, để cho cấp dưới tự do, tùy tiện làm sai, đến khi xảy ra tai họa nghiêm trọng mới tỉnh ra thì đã muộn…” Những có sai mà dũng cảm nhận lỗi trước nhân dân, biết sửa sai kịp thời thì dân sẵn sàng tha thứ, vẫn thủy chung, một lòng đi theo Đảng, đi theo cách mạng vì lợi ích tối cao của dân tộc, của đất nước. Đó là “Sự vĩ đại của vĩ đại”
 
Vở kịch viết đầy tâm huyết, cảm động, ca ngợi Chủ ịch Hồ Chí Mnh người đã thừa kế đạo lý của tổ tiên ta “Lấy đại nghĩa thắng hung tàn, lấy trí nhân thay cường bạo” Và đúng như lời thánh hiền đã dạy : “Dùng uy vũ trị dân là hạ sách, dùng luật pháp buộc dân là trung sách, chỉ có bậc đại hiền mới dùng đức để yên dân”
 
Trong số năm tác phẩm viết về Bác Hồ, thành công hơn cả, ghi dấu ấn Lưu Quang Hà đặc biệt hơn cả là vở kịch “Đêm trắng” nhân dịp kỷ niệm 100 ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, năm 1990 đã được các đoàn kịch danh tiếng nhất trong Nam ngoài Bắc dàn dựng, biểu diễn hàng ngàn đêm. Đêm nào cũng gây niềm xúc động lớn lao, những cảm nhận sâu sắc của đông đảo đối tượng người xem.

Vở kịch viết về vụ án Bác Hồ xử tử hình một cán bộ cao cấp trong quân đội bị thoái hóa,biến chất – đại tá Cục trưởng Cục quân nhu (trong kịch là nhân vật Hoàng Trọng Vinh) Trong đêm trắng ấy, Bác Hồ đã nói với Hoàng Trọng Vinh : “Sức mạnh của cách mạng là lòng tin của quần chúng. Có lòng tin thì khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng. Mất lòng tin thì tan rã, sụp đổ. Cộng sản mà ăn cắp, mà hà hiếp nhân dân, mà hãm hại đồng chí, mà luồn nịnh cấp trên, thì còn ai tin, ai theo Cộng sản nữa. Mất tiền, mất của còn tìm lại được. Mất lòng tin thì khó mà lấy lại được”
 
 Thân hữu chúc mừng vở kịch : "Đêm trắng" thành công rực rõ

“Đêm trắng” là hồi chuông báo động “đỏ” về nạn tham nhũng đang có nguy cơ làm nghèo đất nước, suy thoái lòng tin vào chế độ. Xây dựng Đảng là then chốt. Phải kiên quyết chống tệ quan liêu, tham nhũng, cho Đảng ta – Đảng cầm quyền thực sự trong sạch, vững mạnh. Nhất là trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế ngày nay.
 
Sức hấp dẫn của kịch phẩm Lưu Quang Hà là tính chân thực lịch sử, sự trung thực, chính xác của những chi tiết, những tư liệu, nhất là những vở động chạm tới các sự kiện có dư luận, các vấn đề nhạy cảm mà không phải tác giả nào cũng có dũng khí.Vốn là nhà giáo, nhưng không ỷ vào sở học và trí nhớ của mình, mà trước khi viết tác phẩm, ông đã dành thời gian hàng tháng trời nghiên cứu, tìm hiểu tư liệu, sử liệu đã thành văn, khai thác, chọn lọc những tình tiết đắt giá nhất, tiêu biểu nhất khắc họa phong dáng, chân dung nhân vật, dày công xây dựng hệ thống ngôn ngữ, lời thoại nhân vật nhất quán, tạo sự thuyết phục với ngay những khán giả khó tính nhất.
 
Bản lĩnh, cá tính sáng tạo nghệ sĩ của Lưu Quang Hà hình thành từ ấy, thể hiện nổi trội hơn cả trong hai kịch phẩm “Đêm trắng” và “Sự vĩ đại của vĩ đại” Sức thu hút của những vở diễn mang tên Lưu Quang Hà chinh phục người xem và có sức sống lâu dài cũng vì đó…
 
Trung thành với lý tưởng của Đảng, của Bác Hồ, ý thức thường trực vai trò công dân chân chính, chiến sĩ trên mặt trận văn hóa…Tất cả cộng hưởng trong trái tim tràn đầy nhiệt huyết của nhà soạn kịch tài năng, uyên bác, sáng tạo những tác phẩm ngời ngợi hình tượng anh hùng dân tộc, đặc biệt là hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh, thấm đẫm tinh thần thời đại. Đó là sự kiêu hãnh mà khoan dung, nhân ái của người Việt ta trước bất kỳ thách thức và thế lực nào.

 Suốt đời cầm bút Lưu Quang Hà đã viết từ trái tim rực cháy. Nếu anh không đốt lửa ? Lưu Quang Hà đã đốt lửa, ngọn lửa dũng khí, của tình yêu và niềm tin.Ngọn lửa ấy đang cháy trong tôi,trong Anh, trong mỗi Chúng ta.Ngàn thu yên nghỉ, hỡi người đốt lửa không mệt mỏi…
 
Theo NSƯT VŨ HÀ
 
Hà Nội,26/07/2008
Báo Hà Nội sô 14.174 ngày 03/8/2008
Báo Sân khấu tháng 8/2008
Đài Tiếng nói Việt Nam ngày 27/7/2008


Gửi ý kiến của bạn
(Xin hãy viết chữ có dấu! Xin cảm ơn!)